کلیات حسابداری (۴)

بنام خدا

آبرو بخش آب یا عباس

گفتارپنجم : ویژگیها و خصوصیات کیفی اطلاعات حسابداری:

علاوه بر رعایت مفروضات و اصول حسابداری که ذکر آن رفت ،اطلاعات منعکس در صورتهای مالی،هنگامی میتواند درتصمصم گیری استفاده  کننده گان  مفید واقع شود که ازویژگیهای کیفی خاصی برخوردار باشد.

مهمترین ویژگیها یا خصوصیات کیفی :

۱- مربوط بودن :

ارائه اطلاعات مربوط ،تصمیم گیرندگان را در اخذ تصمیمات منطقی یاری میدهد. و از بروزابهام و سردرگمی دربررسی و سردرگمی در بررسی و مطالعه اطلاعات مالی جلوگیری میکند.

مربوط بودن یک ویژگی نسبی است و محتوای آن به استفاده کنندگان اطلاعات مالی و خواستهای آنان بستگی دارد.

بطور کلی مربوط بودن را میتوان تاثیرگذاری اطلاعات حسابداری بر تصمیمات استفاده کننده گان در مورد نتایج رویدادهای گذشته و پیش بینی اثرات رویدادهای فعلی و آتی یا تایید یا تعدیل انتظارات قبلی تعریف کرد.

ویژگی مربوط بودن اطلاعات مالی ،مبتنی است بر مفاهیم زیر:

الف ( اهمیت؛ و آن یک مفهوم نسبی است که کیفیت و کمیت آن ازطریق میزان تاثیری که اطلاعات حسابداری بر تصمصم گیریها دارد ارزیابی و تعیین میگردد.

بطورکلی میتوان گفت :

بنا براصل اهمیت ،رعایت دقیق مفاد وضوابط استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی در مورد مبالغ فاقد اهمیت الزامی نیست.

ب) به موقع بودن ؛ به موضوع مناسب بودن زمان ارائه اطلاعات مالی اشاره دارد.

اطلاعات مالی نمیتواند مربوط محسوب شود مگر این که به موقع باشد.یعنی در زمان مناسب در اختیار استفاده کنندگان قرارگیرد.

  زمان ارائه اطلاعات ، سودمندی اطلاعات ارائه شده را تعیین میکند و افشای به موقع اطلاعات مربوط ، مانع بی خبری از اطلاعات مهمی میشودکه ممکن است چشم انداز آتی واحد تجاری را کاملا تغییر دهد.

ج ) رجحان محتوا برشکل ؛ درحسابداری و گزارشگری مالی برمحتوای اقتصادی عملیات و رویدادها تاکید میشود،هرچندشکل عملیات و رویدادها مغایر با محتوای آنها باشد ونحوه عمل دیگری را ایجاب کند.

مثلا درتعریف دارائیها به منافع آتی بیش ازمالکیت قانونی اهمیت داده شده است . طبقه بندی اقلام تحصیل شده دراجاره های بلند مدت(اجاره بشرط تملیک)بعنوان دارایی مبتنی بر رجحان محتوا بر شکل است حسابداران وحسابرسان هنگام برخوردبا معاملات با اشخاص وابسته نیزباید بر محتوای این گونه معاملات ونه شکل قانونی آنها ،توجه کنند.

د) قابل فهم بودن؛ اطلاعات مالی باید برای اشخاصی که دانش متعارفی از حسابداری دارند قابل فهم و استفاده باشد.

درتهیه صورتهای مالی باید از بکارگیری اصطلاحات مبهم و نامانوس پرهیزشود.

ه ) افشای کامل ؛ افشاء بعنوان یکی از اصول اساسی حسابداری و یکی از کیفیات مرتبط یا ویژگی مربوط بودن اطلاعات مورد بحث قرار میگیرد.

       اطلاعاتی که ویژگیهای لازم را برای انعکاس درمتن صورتهای مالی ندارند ، نظیر اطلاعات غیرکمی و توصیفی را میتوان ازطریق یادداشتهای همراه صورتهای مالی افشا کرد.

۲- قابلیت اتکاء:

به اعتماد و اتکایی اشاره دارد که استفاده کننده گان میتوانند بر اندازه گیریهای گزارش شده درصورتهای مالی اساسی داشته باشند.

اما بعلت وجود تضاد بین ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری ،اگرچه یک اندازه گیری ممکن است ازقابلیت اتکای زیادی برخوردار باشد ولی از لحاظ نیازهای استفاده کننده گان مربوط محسوب نشود.

همانگونه که مربوط بودن بعنوان یکی از ویژگیهای کیفی اطلاعات مالی یک واقعیت است که باید مد نظرقرارگیرد.قابلیـت اتکای اطلاعات مالی نیزیک واقعیت مربوط و یک ویژگی کیفی و اساسی برای اطلاعــات مالی محسوب میشود.

لذا حسابداران باید بر اســــاس قضاوت حرفه ای خود بین این ویژگیهای کیفی متضاد تعادل برقرارسازند.

۳- قابلیت مقایسه :

سرمایه گذاران و اعتـباردهندگان بدلیل داشتن امکانات و فرصتهای سرمایه گذاری واعطای اعتبار گوناگون جهــت تصمیم گیری گاهی برمبنای مقایسه عملکرد واحد تجاری مورد نظر درطول زمان (چــنـدین سال)یا عملکرد چندین واحد تجاری برای دوره یا دوره های زمانی یکسان اتخاذ میشود. 

این مقایسه هـنــــگامی مفهوم خواهد بود که اطلاعات ارائه شده کیفیت (قابلیت مقایسه ) را دارا باشند. 

ویژگی قابلیت مقایسه مبتنی است بر : 

الف) رعایت یکنواختی که به قابلیت مقایسه اطلاعات ارائه شده واحدتجاری در طول زمان اشاره دارد. 

استفاده کـــنــنــدگــان صورتهای مالی با مقایسه عملکردیک واحد تجاری درسالهای مختلف میتوانند روندها را شناسایی و با توجه به نتایج گذشته وضعیت آتی را پیش بینی نمایند. 

این مقایســه هنــگــامــی مــفـهوم و معتبرخواهد بود که واحد تجاری روشهای اندازه گیری مشابهی  را در سالهای مختلف بطور یکنواخت بکارگرفته باشد. 

بکارگیری یکنواخت اصول و رویه های حسابداری و استفاده از اطلاعات یکسـان کیـفــیت (قابلیت مقایسه )اطلاعات ارائه شده را بالا میبرد. 

مثلا؛ استفاده ازروش اولــیـن صادره از آخرین واره در سال اول و اولین صادره از اولین وارده درارزشـیـابـی مـوجـودی مواد اولیه سود گزارش شده دوسال اول بدلیل عدم رعایت یکنواخـتی دربکارگیری روش ارزشــیابی موجودی مواد اولیه به احتمال زیاد قابـل مقایسه نخواهد بود.  

رعـایت یکنواختی به مفهوم این نیست که باانتخاب و اعمال یک رویه مشخص توسط واحد تجاری امکان تغییر آن وجود نداشته باشد. 

تغییردراصول و رویه های حســابــداری واکنــشی اسـت درمقــابــل تغییردرمحیط عملکرد حسابداری . وجــود رویــه هـا و روشـهـای مـتـنوع حسابداری و امکان انتخاب ازمیان آنها میتواند واحد تجاری را درارائه اطلاعات مربوط کمک کند.

تغییر در روشهای مورد استفاده حسابداری در ارائه شفافتر وضعیت مالی یا نتایج عملیات و گردش وجوه نقد ضرورت پیدا میکند. 

ب) همسانی رویه ها : که به قابلیت مقایسه نتایج گزارش شده بین دو یا چند واحد تجاری در مقطع یا مقاطع زمانی یکسان اشاره دارد.  

فرضا استفاده از روش اولین صادره از اولین وارده دریک واحد تجاری جهت ارزشیابی موجودی مواداولیه و استفاده از روش اولین صادره ازآخرین وارده درواحد تجاری مشابه درهمان صنعت جهت گزارش سود دو واحد مزبوراحتمالا قابل مقایسه نخواهد بود. 

تنوع روشهای پذیرفته شده درزمینه های مختلف برای اندازه گیری رویدادها و وضعیتهای مشابه نظیرارزشیابی موجودیها و محاسبه استهلاک ُ قابلیت مقایسه بین واحدهای تجاری را تضعیف میکند.وتصمیم گیری سرمایه گذاران یا اعتبار دهندگان را با مشکل مواجه میکند.

 تضاد بین ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری؛ 

بنابراین اطلاعات حسابداری هنگامی سودمنداست و میتواند به تصمیم گیریها کمک کند که ازویژگیهای کیفی لازم برخوردارباشد.اما لحاظ داشتن تمام این ویژگیها بطور یکجا در تهیه  وارائه کلیه اطلاعات حسابداری بدلیل تضاد بین این ویژگیها عملا دشوارو غیرممکن است لذا به منظورکاهش یا رفع این گونه تضادها ناگزیرباید به ویژگیهایی که برای تحقق هدفهای حسابداری وگزارشگری مالی ضروری ترست بهای بیشتری داد ودرموارد لزوم از برخی  به نفع سایر ویژگیها صرفنظرکرد. 

 گفتارششم  : استانداردهای حسابداری 

ازآنجا که مفذوضات و اصول حسابداری یکسری مفاهیم کلی هستند بکارگیری صحیح آنها مستلزم تدوین ضوابطی اجرایی است تا راهنمای بکارگیری آنها در عمل باشد .این ضوابط جرایی وعملی همان استاندارهای حسابرسی هستند. 

استانداردهای حسابداری ضوابط شناسایی واندازه گیری دارائیها ؛ بدهیها؛سرمایه ؛درآمدها و هزینه ها را مشخص میکند. 

براساس بند ۴ تبصره ۲ قانون تشکیل سازمان حسابرسی وماده ۶ قانون اساسنامه سازمان و همچنین بند زماده ۷ ؛مرجع تخصصی و رسمی تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در سطح کشور سازمان حسابرسی است .  

گفتارهفتم : انواع واحدهای اقتصادی  

 واحدهای اقتــصادی را میــتــوان از لحاظ مالکیت ؛ نحوه اداره ؛نوع فعالیت و جنبه های دیگر طبقه بندی گرد. 

۱- طبقه بندی از نظر نوع مالکیت  

موسسات بخش عمومی 

موسسات بخش تعاونی 

موسسات بخش خصوصی 

۲- طبقه بندی از نظرهدف فهالیت 

موسسات انتفاعی 

موسسات غیر انتفاعی مثل هلال احمر 

۳- طبقه بندی ازنظر نوع فعالیت 

موسسه خدماتی 

موسسه بازرگانی 

موسسه تولیدی